لایه صفر (Layer 0) از مفاهیم امروزه بازار ارز های دیجیتال است که بسیاری معتقدند که در آینده نقش اساسی در این بازار دارد لذا در این مقاله به معرفی کامل و مفصل این موضوع میبردازیم.
مقدمه
دنیای بلاکچین با سرعتی خیرهکننده در حال تحول است. از بیتکوین که مفهوم تمرکززدایی را معرفی کرد، تا اتریوم که قراردادهای هوشمند را وارد بازی کرد، هر نسل از بلاکچین گامی رو به جلو بوده است. اما همچنان مشکل بزرگ مقیاسپذیری، سرعت پایین تراکنشها و عدم ارتباط بین زنجیرهها باقی مانده است.
اینجاست که پروژههای لایه صفر (Layer 0) وارد میدان میشوند؛ زیرساختهایی که قرار است پایه و اساس نسل آیندهی بلاکچینها را تشکیل دهند.
لایه صفر (Layer 0) چیست؟
برای درک لایه صفر، بهتر است ساختار کلی بلاکچین را مرور کنیم:
- لایه ۱ (Layer 1): زنجیرهی اصلی مانند بیتکوین، اتریوم، سولانا
- لایه ۲ (Layer 2): شبکههایی که برای افزایش سرعت و کاهش کارمزد روی لایه ۱ ساخته میشوند (مثل Polygon، Arbitrum، Optimism)
- لایه صفر (Layer 0): زیربنای فنی و ارتباطی بین تمام این زنجیرهها
به زبان ساده، Layer 0 مثل سیستمعامل دنیای بلاکچین است.
بهجای اینکه هر زنجیره جداگانه عمل کند، پروژههای لایه صفر یک زیرساخت مشترک فراهم میکنند تا چندین بلاکچین بتوانند با هم تعامل کنند، داده رد و بدل کنند و بهصورت هماهنگ رشد کنند.
نقش لایه صفر در تحول بلاکچین
پروژههای Layer 0 به توسعهدهندگان اجازه میدهند زنجیرههای جدیدی ایجاد کنند که:
- با یکدیگر قابل تعامل (Interoperable) باشند
- از لحاظ امنیتی به هم متصل شوند
- داده و توکن را میان زنجیرهها منتقل کنند
- و در عین حال استقلال خود را حفظ نمایند
این یعنی بهجای یک اکوسیستم محدود، یک شبکه جهانی از بلاکچینها خواهیم داشت که با هم صحبت میکنند.
معروفترین پروژههای لایه صفر
در ادامه، چند پروژه مهم Layer 0 را معرفی و تحلیل میکنیم :
🔹 Polkadot (پولکادات)
پولکادات یکی از نخستین و مهمترین پروژههای لایه صفر است که توسط Gavin Wood (همبنیانگذار اتریوم) توسعه یافت.
ساختار آن شامل دو بخش است:
- Relay Chain: زنجیرهی مرکزی که امنیت و هماهنگی را تضمین میکند.
- Parachains: زنجیرههای جانبی (sub-chains) که هرکدام کاربرد خاصی دارند.
مزیت پولکادات این است که پروژهها میتوانند بدون نیاز به ساخت بلاکچین از صفر، زنجیره مخصوص خود را با امنیت مشترک پولکادات راهاندازی کنند.
🔹 Cosmos (کازموس)
کازموس با شعار “Internet of Blockchains” یا اینترنت زنجیرهها شناخته میشود.
در این شبکه، هر بلاکچین به نام Zone فعالیت میکند و از طریق Hubها به سایر زنجیرهها متصل میشود.
Cosmos از فناوری IBC (Inter-Blockchain Communication) استفاده میکند که انتقال داده و دارایی بین زنجیرهها را ممکن میسازد.
مزیت اصلی کازموس، انعطافپذیری بالا و سادگی توسعه زنجیرههای سفارشی است.
🔹 Avalanche Subnets (شبکههای فرعی آوالانچ)
آوالانچ برخلاف پولکادات و کازموس، ساختار خاص خود را دارد.
در این مدل، توسعهدهندگان میتوانند Subnetهایی بسازند که قوانین، توکنومیکس و الگوریتم اجماع مخصوص خود را دارند.
با این حال، همه زیر چتر شبکه اصلی Avalanche فعالیت میکنند.
مزیت بزرگ این مدل، سرعت تراکنش بالا (زیر یک ثانیه) و قابلیت مقیاسپذیری بسیار زیاد است.
🔹 zkSync Hyperchains
پروژه zkSync با تمرکز بر فناوری ZK-Rollup، قصد دارد نسل بعدی بلاکچینهای مقیاسپذیر را بسازد.
در نسخه جدید با نام Hyperchains، قرار است لایه صفری ایجاد شود که چندین زنجیره zkSync بتوانند بهصورت مستقل و در عین حال متصل فعالیت کنند.
این مدل، ترکیبی از امنیت اتریوم و انعطافپذیری شبکههای موازی است.
آینده لایه صفر در بلاکچین
پروژههای Layer 0 فقط یک بهبود فنی نیستند؛ بلکه یک تغییر پارادایم در تفکر بلاکچینی محسوب میشوند.
در آینده، انتظار داریم:
- شبکههای مختلف بتوانند بهصورت بیدرنگ با هم تعامل کنند
- توسعهدهندگان بلاکچین بدون دغدغه زیرساخت، زنجیره خود را بسازند
- و کاربران بدون دانستن جزئیات فنی، از خدمات چند زنجیرهای بهصورت یکپارچه استفاده کنند
در واقع، لایه صفر راه را برای وب ۳ واقعی و اقتصاد دیجیتال متصل هموار میکند.
نکات کلیدی برای سرمایهگذاران و توسعهدهندگان
- پروژههای Layer 0 اغلب زیرساختی و بلندمدت هستند؛ بنابراین دید سرمایهگذاری باید میانمدت تا بلندمدت باشد.
- اگر توسعهدهنده هستید، یادگیری Cosmos SDK یا Substrate میتواند آینده شغلی شما را تضمین کند.
- برای کاربران، آشنایی با پروژههای لایه صفر به معنی درک بهتر از مسیر تکامل دنیای کریپتو است.
نتیجهگیری
پروژههای لایه صفر (Layer 0) قلب تپندهی بلاکچینهای آینده هستند.
آنها ارتباط میااگر لایه ۱ مغز بلاکچین باشد، لایه صفر ستون فقرات آن است.
نسل آیندهی بلاکچینها روی این ستون استوار خواهد بود — جایی که مرز بین زنجیرهها از بین میرود و همه شبکهها در یک اکوسیستم متحد فعالیت میکنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت ما مراجعه فرمایید.
بایان
نویسنده: مرضیه عسکری
